Burn-out: een belangrijke oorzaak

Als coach begeleid ik veel hoogopgeleide mensen van rond de dertig die kampen met burn-outverschijnselen. Wat is nu de onderliggende bron/oorzaak van het gedrag dat leidt tot burn-out verschijnselen? Wat me opvalt bij de mensen die ik begeleid is het volgende:

• Sterke loyaliteit aan het werk (bang om teleur te stellen)
• Groot verantwoordelijkheidsgevoel
• Sterke gerichtheid op de omgeving/buitenwereld en daardoor niet toekomend aan eigen behoeftes en verlangens
• Grenzeloosheid
• Perfectionisme (de lat hoog leggen om eventuele kritiek voor te zijn)

De onderliggende oorzaak

Vanuit het perspectief van systemisch werken (familie-/organisatieopstellingen) vinden heel veel van bovengenoemde patronen hun oorsprong in het gezin van herkomst. Een van de uitgangspunten van systemisch werken is dat kinderen heel loyaal zijn aan de ouders. Zeker kinderen die sensitief zijn, voelen wat er speelt in het gezin en gaan hun best doen om zaken die niet goed lopen op te lossen. Ze geven veel, houden zich bezig met anderen en dat is niet hun taak. Ze nemen geen eigen plek in! Hierdoor komen ze niet toe aan hun eigen behoeftes en verlangens. Hier ligt de kiem voor patronen die uiteindelijk leiden tot burn-out. Belangrijk om te beseffen is dat het zich op onbewust niveau afspeelt. Een familieopstelling helpt dan om patronen bewust en zichtbaar te maken.

Een voorbeeld:

Cliënt is een heel gedreven en hard werkende directeur. Hij is werkzaam in de filmwereld, maakt documentaires, is als producent betrokken bij series voor televisie en heeft ook een ouder die mantelzorg nodig heeft.

Kenmerkend voor hem, zo komt in het intakegesprek naar boven:

• Conflict vermijdend
• Heel loyaal (altijd en overal beschikbaar)
• Sterk verantwoordelijkheidsgevoel
• Bang om teleur te stellen en dan veel meer doend dan nodig is
• ‘Adrenalinejunk’, altijd functionerend op de toppen van zijn kunnen

Familieachtergrond: zijn ouders zijn gescheiden toen hij 7 jaar was. Zijn vader is naar het buitenland vertrokken en is hertrouwd. Zijn vader was alcoholist. Hij kon nooit voldoen aan de verwachtingen van zijn vader en wist nooit waar hij aan toe was bij hem. Hij geeft aan dat hij dat allemaal wel heeft geaccepteerd. Uit de opstelling blijkt iets anders. Een ding valt meteen op: hij is sterk gericht op zijn vader. Hij zit nog vast aan hem. Hij wil de erkenning van zijn vader maar dat is een gepasseerd station. Op het moment dat hij dat beseft, komen de emoties en laat hij het verdriet toe. Dit besef zal hem helpen om in het leven meer zijn eigen weg te gaan, te luisteren naar zijn eigen behoeftes en loyaal te zijn aan zichzelf.

Moraal van dit verhaal: onbewust herhalen we patronen die voortkomen uit ons gezin van herkomst. Het zijn overlevingsstrategieën die op een gegeven moment tegen ons werken. Dat kan dan bijvoorbeeld leiden tot een burn-out. Nogal wat mensen zeggen, al die oude koeien uit de sloot halen, wat heeft dat voor zin? Die oude koeien zijn heel vaak nog springlevend en bepalen, zonder dat je het weet, je leven.